सम्पत्तिशुद्धीकरण निर्देशन 2082: एक संक्षिप्त समीक्षा
नेपाल सरकारले आर्थिक पारदर्शिता र भ्रष्टाचार नियन्त्रणका लागि “सम्पत्तिशुद्धीकरण निर्देशन, 2082” जारी गरेको छ। यो निर्देशनले अवैध रुपमा आर्जन गरिएका सम्पत्तिको पहिचान, अनुसन्धान, र नियन्त्रण प्रक्रियालाई कानुनीरूपमा व्यवस्थापन गर्ने उद्देश्य राख्दछ।
उद्देश्य
निर्देशनको प्रमुख उद्देश्य अवैध स्रोतबाट आर्जन गरिएका सम्पत्तिहरूको पहिचान गरी त्यसलाई कानुनी रूपमा नियन्त्रण गर्नु हो। साथै, सम्पत्तिशुद्धीकरणको अनुसन्धान प्रक्रिया पारदर्शी र प्रभावकारी बनाउने आशय पनि यसमा छ।
मुख्य बुँदाहरू
1. केवाईसी (KYC) प्रक्रिया
सबै वित्तीय संस्था, बीमा कम्पनी, र अन्य नियामक निकायहरूलाई ग्राहकहरूको Know Your Customer (KYC) प्रक्रिया कडाइका साथ लागू गर्न निर्देशन दिइएको छ। यस अन्तर्गत:
- ग्राहकको परिचय विवरण संकलन
- स्थायी ठेगाना र नागरिकता प्रमाणिकरण
- व्यवसायको स्रोत तथा उद्देश्य स्पष्ट गर्नुपर्नेछ
2. शंका लागेका कारोबारको प्रतिवेदन
यदि कुनै कारोबार शंका लाग्दो देखियो भने सम्बन्धित संस्थाले तुरुन्तै FIU (Financial Information Unit) मा रिपोर्ट पठाउनु पर्नेछ। यस्ता कारोबारको विवरण गोप्य राखिनेछ।
3. विदेशी रेमिट्यान्सको निगरानी
विदेशबाट प्राप्त हुने पैसा (रेमिट्यान्स) को स्रोत तथा उपयोगलाई निगरानी गर्न विशेष प्रावधान राखिएको छ। यसले अवैध सम्पत्तिको नेपालमा भित्रिने सम्भावनालाई रोक्न मद्दत पुर्याउनेछ।
4. सम्पत्ति रोक्का प्रक्रिया
साक्ष्यको आधारमा शंका लाग्दो सम्पत्ति तत्काल रोक्का गर्न सकिने व्यवस्था छ। अनुसन्धान जारी रहने अवधिभर सम्पत्ति रोक्का गरिनेछ र अनुसन्धान पश्चात निर्णय गरिनेछ।
5. बैंक स्टेटमेन्ट र कारोबार ट्रेसिङ
निर्देशन अनुसार सम्पत्तिको ट्रेसिङ गर्न बैंक स्टेटमेन्ट, कारोबार विवरण, र अन्य आर्थिक अभिलेख अनिवार्य रुपमा संकलन गरिनेछ।
6. सरोकारवाला निकायको भूमिका
विभिन्न नियामक निकाय, वित्तीय संस्था, बीमा कम्पनी, सहकारी संस्था, र एनजीओ/आईएनजीओहरूले यो निर्देशन अनुसार काम गर्नुपर्नेछ। कार्यान्वयन नगरेमा कारवाहीको व्यवस्था पनि गरिएको छ।
निष्कर्ष
सम्पत्तिशुद्धीकरण निर्देशन 2082 नेपालको आर्थिक क्षेत्रको स्वच्छता कायम राख्न र अन्तर्राष्ट्रिय कानुनी मान्यता अनुसार अगाडि बढ्नको लागि एक महत्वपूर्ण कदम हो। यसले भ्रष्टाचार नियन्त्रण, अवैध कारोबार रोकथाम, र पारदर्शी वित्तीय प्रणाली निर्माणमा सहयोग गर्नेछ।
यस निर्देशनको प्रभावकारी कार्यान्वयनले देशको आर्थिक विश्वसनीयता बढाउनेछ र विदेशी लगानीकर्ताहरूका लागि पनि सकारात्मक सन्देश दिनेछ।
👉 यदि तपाईं कुनै संस्था वा व्यवसाय संचालन गर्दै हुनुहुन्छ भने यो निर्देशन अनुसार आफ्नो प्रणाली अद्यावधिक गर्नु आवश्यक छ। वित्तीय पारदर्शिता आजको आवश्यकता हो।